Historia Sołectwa Grodysławice

Grodysławice początkowo (XV wieku) nosiły nazwę Hradzisławice, która pochodziła od imienia założyciela wsi Hrodyła. W wieku XVI była już znana jako Grodzyslawycze. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1409 i w owym czasie była własnością Wołczka z Gródka. W 1444 roku kolejnym właścielem miejscowości był chorąży sochaczewski Jan Jeż z Markowa i tym samym roku przeszła w ręce wojewody bełskiego Jana Kwaczały z Nieborowa. W 1473 roku wieś stała się własnością Sasina, syna Jana Kwaczały. W roku 1502 Grodysławice należały już do Mikołaja Nieborowskiego. W 1531 roku zanotowano rejestr poborowy notował we wsi 2 ¼ łana użytków. W 1578 roku Grodysławice stanowiły część dóbr Pukarzów, będących własnością Ludwika Drohiczańskiego herbu Nałęcz i obejmowały 7 łanów ziemi, 8 zagrodników oraz cerkiew. Kolejnym właścicielem wsi był zapewne jeden z synów Ludwika Marcin lub Zbożny. Od XVII do XVIII wieku Grodysławice były folwarkiem wchodzącym w skład dóbr Rachanie. W roku 1695 właścicielem wsi był Michał Czarnkowski. W 1 połowie XVIII wieku całe dobra Rachanie, w których skład wchodził jeszcze Michalów, należały już do starosty tyszowieckiego Adama Rostowskiego. W 1745 roku wspólnie ze swoją żoną Anną z Bełżeckich (1-voto Puzynina) dokonał zapisu wzajemnego dożywocia na dobrach Rachanie (wówczas w ich skład wchodziły Grodysławice), Michalów, Muratyn, Pukarzów oraz Kmiczyn. Po śmierci Adama Rostkowskiego w 1769 roku w posiadanie wsi wszedł najprawdopodobniej jego syn Jan żonaty z pasierbicą ojca Puzynianką. Zmarł on 1776 roku, a majątek Rachanie przeszedł w ręce wojewody bełskiego Ignacego Centera. W 1784 roku odsprzedał on dobra za sumę 605 800 złp Katarzynie z Krasickich Rzeczyskiej, żonie Andrzeja Rzeczyckiego herbu Janina. Katarzyna Rzeczycka zamężna z Andrzejem Józefem zmarła w 1820 roku, a jej mąż trzy lata później. Dobra Rachanie dziedziczyła po nich ich córka Marianna (zm. 1855), zamężna z Franciszkiem Kickim i później z Edwarem hr. Fredrą (1803-1878). W roku 1814 Grodysławice były własnością Franciszka hr. Kickiego.

 W 1827 roku Edward Aleksander Fredro kupił Grodysławice od swojej żony Marianny Kickiej, za kwotę 200 tys. zł. W owym czasie miejscowość administracyjnie była częścią powiatu tomaszowskiego, było w niej 60 domów oraz 396 mieszkańców. Według informacji źródłowych w 1845 roku była tu karczma.

 Nowy właściciel Edward Fredro około 1841 roku przebudował założenie dworsko-ogrodowe. Wybudował dwór murowany. Miał on kształt wydłużonego prostokąta, był nakryty czterospadowym gontowym dachem. Front budynku zdobiło 8 lub 10 par kolumn w stylu toskańskim. Droga dojazdowa rozdzieliła ogród na część zachodnią – ozdobną i wschodnią – użytkową. Część urzytkową zajmowały warzywnik, budynki gospodarcze stanowiące zamknięty czworobok otaczający niewielki dziedziniec oraz kilka luźno stojących zabudowań sąsiadujących z podwórzami, sadzawką, z obszernym majdanem i sadem. Kolejnym właścicielem majątku stałsię w 1879 roku Edward Ksawery Fredro, a następnie w 1833 roku jego spadkobiercy. Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego w 1881 roku folwark liczył 570 mórg pól uprawnych, 186 mórg łąk i 630 mórg lasu. Grodysławice liczyły wówczas 90 domów włościańskich i dworskich. We wsi oprócz rolników mieszkało tutaj 2 stolarzy, 1 kołodziej, 3 cieśli, 2 tkaczy, 2 kowali i 1 mechanik.

 W 1885 roku Jan Szeptycki, mąż Zofi Fredrówny, odkupił Grodysławice od spadkobierców Edwarda Ksawerego Fredry za 400 300 rubli. Jeszcze przed 1913 rokiem na terenach założenia dworsko-ogrodowego poprowadzono linię kolejki wąskotorowej do cukrowni w Wożuczynie.

 Jan Szeptycki zmarł w 1912 roku, a majątek po min odziedziczyły jego dzieci: Aleksander, Andrzej, Stanisław, Kazimierz i Leon Szeptyccy, a na mocy dziłaów rodzinnych dobra przejął Aleksander wraz ze swoją żoną Katarzyną z Dębskich Szeptycką. W 1915 roku Aleksander Szeptycki sprzedał Towarzystwu Akcyjnemu Cukrowni Wożuczyn kolonię Grodysławice o powierzchni 323 morgi i 268 prętów. Z uzyskanych w ten sposób środków odbudowano dwur ze zniszczeń wojennych, powstałych w wyniku walk rosyjsko-austryjackich w latach 1914-1915. W 1926 roku właściciel był zmuszony podzielić grunty zadłużonego i nierentownego gospodarstwa. Rozparcelowano 400 mórg ziemi ornej, 800 mórg lasu i 50 mórg łąk. Przy dworze zostało 100 mórg (52 ha) ziemi będących w posiadaniu Aleksandra Szeptyckiego oraz 410 ha własności Katarzyny Marii Dębińskiej. Ostatnimi prywatnymi właścicielami dóbr Grodysławice byli urodzony w 1907 roku Jan Kazimierz Szeptycki oraz Katarzyna Maria Dębińska. W 1945 roku Skarb Państwa przejął majątek Grodysławice i przeznaczył na cele reformy rolnej.

 W 1929 roku w Grodysławicach był tartak będący własnością hr. Aleksandra Szeptyckiego.

 Najstarsze informacje o cerkwi w Grodysławicach pochodzą z 1564 roku i powtarzają się do końca XVI wieku. Pierwotnie była to świątynia prawosławna, a od 1596 roku do 1875 greckokatolicka i ponownie prawosławna do II wojny światowej. Była cerkwią parafialną i posiadała swoje filie w Rachaniach oraz w Werechaniach. W 1787 roku z przeniecionego z Rachań kościoła zbudowano nową drewnianą cerkiew p. w. Podwyższenia Krzyża Św. W roku 1760 grodysławicka cerkiew należała do dekanatu tyszowieckiego. W roku 1840 miejscowa unicka parafia liczyła 1366 wiernych, a w jej skład wchodziły: Grodysławice, Rachanie, Michalów, Wólka Pukarzowska, Werechanie i Zwiartów. Grodysławicka cerkiew spłonęła na początku XX wieku, z tego powodu w 1905 roku wzniesiono nową murowaną cerkiew, której budynek stoi do dziś. W roku 1944 pełniła funkcję magazynu. Jest ona świątynią jednonawową, posiadającą wysoką wieżę na frontonie oraz kruchtę w przyziemiu. Zakrystie znajdują się po obu stronach prezbiterium. Od 1875 roku do 1945 w Grodysławicach istniała parafia prawosławna. Początkowo obok cerkwi istniał grzebalny cmentarz, który mniej więcej w połowie XIX wieku został przeniesiony poza granice wsi. Urzytkowano go do 1939 roku i ponownie od lat 70-tych (prawdopodobnie po roku 1973) przez rzymskokatolików. Ma on powierzchnię 0,57 ha i jest on w kształcie czworoboku. Zachowało się na nim 71 kamiennych nagrobków sprzed 1945 roku. Najstarszy zachowany nagrobek, z którego można odczytać datę pochodzi z 1858 roku.

 Od końca II wojny światowej w Grodysławicach nie było żadnych struktur kościelnych. Samodzielny ośrodek duszpasterski w Grodysławicach został utworzony dopiero w 1973 roku, natomiast w 1981 roku parafię rzymskokatolicką pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Świata erygował biskup lubelski Bolesław Pylak.